روزی داشتن خانه در ایران جزء برنامه های بلند مدت هر خانواده بدون مسکن تلقی می شد. هر خانواده براساس درآمد و هزینه هایی که داشت، با پس انداز انجام یافته، طی یک مدت زمان مشخص، صاحب مسکن می شد.این حکایت مربوط به  سالیان خیلی دوری نیست و به طور مشخص، به یک سال و نیم پیش بر می گردد. یعنی تا پانزده ماه پیش مردم این سرزمین داشتن خانه را جزء حقوق انسانی خود می دانستند و با برنامه ریزی برای داشتن آن تلاش می کردند، اما در همین مدت زمان کوتاه این حق جای خود را به آرزو داد و داشتن خانه برای مردم به حسرت و آرزو تبدیل شد.اگر به شکل منطقی به گرانی مسکن نگاهی بیندازیم متوجه می شویم که بازی گرانی ها در ایران هرروز یکی از نیاز های اساسی مردم را هدف می گیرد وسعی می کند با گران کردن یک کالا در هر برهه ای از ز مان، مردم را به ستوه آورد! سوال  اساسی این است که آیا گرانی مسکن نیز مانند گرانی سیب زمینی  و پیاز و شکر و پوشک بچه و …فقط انسان را از یک نیاز محروم کرده  و در مضیقه قرار می دهد یا انسان را از حق داشتن مسکن که بر اساس قانون اساسی کشور و بر اساس قوانین بین الملل،از حقوق اساسی و انسانی به شمار می رود، محروم می کند ؟! داشتن مسکن براساس قوانین بین المللی از حقوق بشر محسوب می شود . بنابراین، گران شدن مسکن یا به عبارت صحیح تر گران کردن مسکن ،هدف قرار دادن اساس زندگی در یک کشور محسوب می شود. واضح این که برای شکل گیری  خانواده، داشتن خانه به صورت ملکیت یا استیجاری شرط ضروری است و وقتی هزینه های اجاره یا خرید مسکن سرسام آور می شود، اولین پیامد آن در کاهش ازدواج  مشهود خواهدشد. اگرچه همه زوج ها در شروع زندگی قادر به خریدن خانه نیستند، اما اجاره ها نیز به قدری گران شده اند که زوج هایی که در شرف ازدواج بودند نیز قادر به اجاره مسکن نمی باشند. در سال های اخیر اعیاد مذهبی و  ماه هایی نظیر رجب و شعبان ، اوج ترافیک ازدواج و جشن های عروسی بود. به گونه ای که در این ماه ها ، روزانه چندین ماشین عروس در خیابان ها می دیدیم. اما آیا این روند در یک سال و نیم گذشته نیز به همین منوال بود؟! آیا آخرین باری که ماشین عروس و کاروان عروس در خیابان دیده اید را  به خاطر می آورید ؟!

برای شروع زندگی مشترک می توان خیلی از رسومات غیر ضروری مانند طلای بسیار گران قیمت  و لباس عروس بسیار خاص و شیک و ماشین عروس آخرین مدل و جهیزیه غیر معقول و ماه عسل و … را حذف کرد و با حداقل ها، یک زندگی معمول و آرامی را شروع کرد. اما بدون مسکن چطور؟! آیا بدون داشتن مسکن ( خرید یا اجاره) آیا می توان یک زندگی را شروع کرد؟؟؟؟حالا این فرضیه در ذهن قوت می گیردکه بازی گرانی مسکن فقط یک بازی اقتصادی برای سودجویی بیش تر نیست. می توان گوشت را وقتی گران شد با سیب زمینی جایگزین کرد. یا سیب زمینی را وقتی گران شد با تخم مرغ رفع و رجوع کرد یا پوشک بچه را به شکل های سنتی آن جایگزین کرد، ولی آیا برای مسکن نیز جایگزینی وجوددارد؟! یعنی باید به چادر نشینی و کپل نشینی تغییر شیوه دهیم؟ یا باید مهاجرت از شهرها به روستا ها را افزایش دهیم؟ یا باید منتظر از هم پاشیدن زندگی ها به علت نداشتن اجاره خانه باشیم؟ بله با گران شدن مسکن زوج ها و خانواده ها ابتدا محل سکونت خود را از مناطق مرفه به مناطق متوسط و بعد از مناطق متوسط به مناطق کم درآمد و از مناطق کم در آمد به حاشیه شهرهای شلوغ و سپس از آنجا به شهر ها و روستا ها تغییر می دهند.

امروز در مراکز مشاوره، مراجعینی داریم که از مشاجرات زناشویی و کشمکش های زن وشوهر بر سر اجاره بها و کرایه عقب افتاده و تهدید صاحب خانه به تخلیه منزل و به هم ریختن آرامش خانواده بسیار رنجور و خسته هستند. در رادیو، صدای مردی را شنیدم که از گرانی اجاره بها می نالید و می گفت : یک سال پیش به علت گرانی اجاره ها در تهران مجبور به نقل مکان از تهران به کرج شدم و امسال با گران شدن بی قاعده اجاره بها در کرج مجبور به نقل مکان به شهرستان هستم و چون اعضای خانواده با این نقل مکان مخالف هستند هرروز در خانه مشاجره و دعواست!!! این  فقط مختص یک خانواده نیست. قطع بر یقین، وقتی پدر یا هر سرپرست خانواده ای نتواند از پس مخارج مسکن در منطقه ای خاص برآید باید به مناطق کم درآمدتر تغییر سکونت دهد، اعم از شهر یا روستا.اختلافات در خانواده بین اعضای خانواده که به محله ای خاص عادت دارند یا نزدیک فامیل و دوستان هستند یا از محل کار و درس و کلاس خود دور می شوند، موجب نزاع و کشمکش می شود. گرانی ها با شیب غیر معقول چنان طی این دو سال اخیر نظم زندگی ها را بهم ریخته که سرعت هماهنگ شدن با آن ها را از مردم گرفته و قبل از این که مردم بتوانند با این گرانی ها انس بگیرند، کم کم همه داشته ها را از دست می دهند.

گرانی مسکن از وجوه متعددی به چارچوب خانواده آسیب می رساند. وقتی به بنگاه های املاک و مشاورین مسکن نگاه می کنیم رکود در بازار مسکن وخرید و فروش ملک باعث شده بسیاری از مشاورین مسکن بیکارشده و خانه نشین شوند. دریک مرکز معامله ملکی در خیابان ابن یمین تهران که تا همین یک سال و نیم پیش، چهل مشاور مسکن مشغول به کار بودند و وقت سرخاراندن هم نداشتند، امروز فقط هشت مشاور در حال کار هستند، که البته آن ها نیز نیمه مشغول و نیمه بیکارند! وقتی با مسوول این آژانس مسکن صحبت کردم ، از وخامت اوضاع زندگی در بین کارمندان بیکار شده خود می گفت و این که در صنف ایشان مانند این افراد که از کار بیکار شده اند فراوانند! وقتی گرانی مسکن بر بازار خرید و فروش سایه بیفکند، فروشنده به امید این که گران تر می شود، از فروش امتناع می ورزد و خریدار با این امید که ارزان می شود و در حال حاضر قدرت خرید ندارد، از خرید امتناع می کند. تبعات این رکود بسیار آسیب زاست. بخش بزرگی از کارگران و صاحبان حرف که در بخش ساخت و ساز هستند، با این رکود ناشی از گرانی بیکار می شوند. چه بسیار سرپرست خانواده هایی که به عنوان کارگر، معمار، کاشی کار، سنگ کار، نقاش، جوشکار،برق کش، لوله کش، چاه کن، شیشه بر، نجار، و…. تا سال قبل در بخش ساخت و ساز مسکن مشغول کار بودند اما امروز بخش بزرگی از این افراد بیکارند. تبعات این بیکاری چندین خانواده را درگیر خود می سازد؟ خانواده ای که در شرایط عادی جز قشر کم درآمد محسوب می شدند و با حداقل ها شکم خود را سیر می کردند و روزگار می گذراندند، اکنون که با این کورس گرانی، اوضاعشان بسیار وخیم تر از گذشته شده، چگونه ایام را سپری می کنند؟! وقتی به بافت این خانواده ها دقیق تر بنگریم نوجوانان و جوانانی در این خانواده ها زندگی می کنند که نیازهایی متناسب با سنشان رادارند و با واژه « ندارم » بیگانه اند، مثل بسیاری از نوجوانان و جوانان هم سن خود که وقتی به خواسته خود نرسند ، ممکن است به راه های خلاف کشیده شوند.

وقتی به آمار سرقت ها و بزه های اجتماعی می نگریم متاسفانه باز به گرانی ها می رسیم. توضیح مطلب این که با گران شدن و عدم صرفه اقتصادی،  بسیاری از مشاغل تعطیل شدند و چه بسیار کارگاه ها و کار خانه ها و تولیدی ها و مشاغل فراوانی که از کناراین گرانی ها و عدم صرفه اقتصادی ،کاربری خود را از دست دادند و ترجیح دادند به جای تولید و ضرر ، قید کار و تولید را بزنند. حال این سوال مطرح می شود :جوان جویای کار برای تامین نیاز هایش چه باید کند؟ وقتی مشاغل و حرفه ها یکی پس از دیگری تعطیل می شوند، آیا نیازهای جوان نیز تعطیل می شود؟ وقتی کار و مشغله نباشد، متاسفانه جوان و نوجوان نیازمند کار و پول ، به کارهای نادرست متوسل می شود. شاید عده ای به این بینش خرده بگیرند و معترض شوند که : مگر تمام کسانی که بیکار هستند و نیازمندند دست به سرقت و اعمال بزه می زنند؟ در پاسخ به این عده باید گفت: حق با شماست! همه انسان های نیازمند برای رسیدن به خواسته های خود دست به دزدی و اعمال منافی عفت  نمی زنند. اما اولا:  تمامی انسان ها، مناعت طبع بالایی ندارند. در نتیجه وقتی در تنگنا و مضیقه قرار می گیرند و در برابر بیماری و گرسنگی اعضای خانواده خود، مستأ صل می شوند،  تن به کارهایی می دهند که شاید از بطن وجود، راضی به انجام آن ها نیستند. دوما: وقتی به پرونده افراد بزهکار می نگریم، اکثر آن ها افراد نیازمندی هستند که به علت نیاز و ضعف تربیت خانوادگی در شرایط فقر دست به بزهکاری و اعمالی چون دزدی، می زنند.

با این توضیحات، آیا می پذیریم که گرانی مسکن، همانند گرانی دلار موضوعی نیست که عده خاصی با آن سر و کار داشته باشند. گرانی مسکن ، تمام اقشار جامعه را درگیر می نماید. وقتی خانه نبود خانواده ای هم نیست.!!

یاداشت از: مریم میرزایی

روانشناس و پژوهشگر

املاک نیوز/

برچسب: خانواده، مسکن، درآمد، هزینه، پس انداز، گرانی، ملکیت، استیجاری، بنگاه، املاک، مستغلات، مشاغل، مشاورین، قوانین بین الملل